Nakon provokativnog, NIN-ovom nagradom nagrađenog romana Pas i kontrabas, Saša Ilić – jedan od najznačajnijih srpskih pisaca srednje generacije – nastavlja s bespoštednim pisanjem nasuprot toksičnim društveno-političkim strukturama koje nas okružuju. Roman Rt književno je ambiciozna operacija koja zahvaća historijsko i svakodnevno, nalogodavce i počinitelje, crkveni i književni kanon, države, ratne zločince, multinacionalne kompanije, lokalne moćnike i, možda najvažnije – nas same. Priča koja se u gustim serpentinama ispleće oko piramidalne planine Rtanj, odvija se na više vremenskih ravni, geografskih koordinata i nadmorskih visina, u svjetlu različitih kritičnih minerala i elemenata otimanih iz njene utrobe. Pored obitelji Bukvić, koja pokušava da obrani posljednji slobodni komad tla, svijet Rta ispunjava rukovet začudnih likova, u rasponu od nobelovca Ive Andrića, preko pankera Satana Panonskog i avetnih generala okupacijskih vojski, do jednog mudrog magarca i jednog, kao iz filmova Tarkovskog uteklog, Carskog zvona. Svi oni tumaraju ovom pobunjeničkom prozom, koja redove zbija u našem zajedničkom ovdje i sada: na prvoj liniji borbe protiv ekstraktivističkog, neokolonijalnog kapitalizma i ekološke prijetnje koja nas ujedinjuje. „Rt je roman o planini, njenoj geologiji, flori i fauni. Neki od ključnih likova uopšte ne pripadaju ljudskoj vrsti. Sa Rtom, u srpsku književnost ulazi tema „litijumskog susreta“, odnosno neokolonijalnog položaja Srbije u odnosu na transnacionalne kompanije u bespoštednoj trci za retkim mineralnim sirovinama.“ Vreme „Roman Rt pun je snažnih, gotovo filmskih scena, a naročito je impresivna ona u kojoj se vernici klečeći kreću ka novopostavljenom Carskom zvonu, u lokalnom manastiru. Za kim Carsko zvono zvoni?, pita se Saša Ilić. Nadamo se – ne za nama.“ NIN „Rt traži da bude čitan, jer osvješćuje, jer, uprkos svim mrakovima oko nas, nudi nadu.“ Oslobođenje
Novo
